Niestosowanie rozporządzenia prowadzi do pokrzywdzenia interesu pracowników, zleceniodawców,
emerytów i rencistów, podczas gdy to właściwe ważny interes podatników legł u podstaw decyzji o
przedłużeniu terminów pobrania nadwyżki zaliczki i jej przekazania do urzędu skarbowego.
- Czy rozporządzenie w sprawie przedłużenia terminów prawa podatkowego może dotyczyć
płatnika
Stanowisko MF: Zgodnie z delegacją zawartą w art. 50 Ordynacji podatkowej minister właściwy do
spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, przedłużać terminy przewidziane w
przepisach prawa podatkowego z wyjątkiem terminów określonych w art. 68-71, art. 77 § 1, art. 79 §
2, art. 80 § 1, art. 87 § 3 i 4, art. 88 § 1 i art. 118, określając grupy podatników, którym przedłużono
terminy, rodzaje czynności, których termin wykonania został przedłużony, oraz dzień upływu
przedłużonego terminu.
Z uprawnienia tego Minister Finansów korzystał wielokrotnie i nie budziło to ze strony adresatów
wątpliwości. Podkreślić należy, że sam ustawodawca w Ordynacji podatkowej zdecydował, iż terminy
przewidziane w przepisach prawa podatkowego mogą być zmieniane rozporządzeniem, a właściwym
do wydania takiego rozporządzenia jest Minister Finansów. Wykonaniem powyższego może być tylko
akt prawa powszechnie obowiązującego, jakim jest rozporządzenie wydane na podstawie tej
konkretnej delegacji ustawowej, uprawniającej go do przedłużenia terminów.
Ponadto podkreślić należy, że w delegacji tej ustawodawca wprost przesądził, które terminy
przewidziane w przepisach prawa podatkowego Minister Finansów może przedłużyć rozporządzeniem,
a których nie może (patrz wyjątki określone w art. 50 Ordynacji podatkowej).
Zgodnie z art. 50 Ordynacji podatkowej warunkiem skorzystania z dyspozycji tego przepisu jest
ustalenie istnienia terminu prawa podatkowego w rozumieniu art. 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Jest
to jedyny warunek zawarty w hipotezie tego przepisu zastosowania art. 50 Ordynacji podatkowej.
Terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego odnoszą się nie tylko do podatników, ale
również m.in. do płatników, w związku z tym należy przyjąć, że przedłużenie terminów na podstawie
art. 50 Ordynacji podatkowej może obejmować również terminy odnoszące się do płatników
pośredniczących w przekazywaniu kwoty podatku pobranej od podatników.
W konsekwencji powyższego rozporządzenie wydane na podstawie art. 50 Ordynacji podatkowej
znajduje zastosowanie nie tylko do podatników, ale wszystkich innych obowiązanych (płatników,
inkasentów i innych podmiotów), na których przepisami prawa podatkowego nałożono wykonanie
obowiązków w określonym terminie.
W procesie pobierania i przekazywania zaliczek podatkowych należy mieć na względzie szczególną rolę
płatnika w procesie poboru podatku od podatnika. Terminy określone w przepisach prawa
podatkowego w odniesieniu do podatników i płatników mają ten sam charakter. Odpowiedzialność z
tytułu niewpłaconych podatków ponoszą zarówno podatnik, jak i płatnik (por. art. 30 Ordynacji
podatkowej). Przekazując podatek pobrany od podatnika, płatnik działa na podstawie przepisów prawa
podatkowego, zwalniając tym samym podatnika z konieczności odprowadzenia tego podatku. Takie
ukształtowanie systemu daje większą gwarancję, że podatek zostanie wpłacony w prawidłowej
wysokości. Niezależnie jednak od tego, kto dokonuje wpłaty podatku, podatek ten stanowi wynik
realizacji obowiązku podatkowego i zobowiązania podatkowego, które powstały u podatnika.
Tym samym, treść art. 50 Ordynacji podatkowej umożliwia zastosowanie tego przepisu do terminów
wynikających z przepisów prawa podatkowego zastrzeżonych dla płatników podatku pobranego od
podatnika.
Minister Finansów korzystając z uprawnień przewidzianych w Ordynacji podatkowej opisanych wyżej
do przedłużenia terminu prawa podatkowego, czy do zaniechania poboru podatku, zwolnienia płatnika
z poboru podatku, kieruje się przesłankami interesu publicznego lub ważnego interesu podatników,
płatników i innych obowiązanych – w tym przypadku wytyczne do rozporządzenia są rekonstruowane
z całości ustawy. - Czy przedłużenie terminu może dotyczyć tylko całości zaliczki na podatek i czy zaliczka ma
niepodzielny i jednorodny charakter
Stanowisko MF: przedłużenie terminu może dotyczyć zarówno terminu poboru całości, jak i części
zaliczki na podatek.
Zaliczka na podatek to świadczenie pieniężne. Niepodzielne są świadczenia, które nie mogą być
spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości. Nie powinno ulegać wątpliwości, że
niepodzielność nie odnosi się do podatku, ani zaliczki na podatek. Uwzględniając właściwości zaliczki
na podatek nie sposób przyjąć, że niepodzielność jest jej cechą, tak jak rzeczy oznaczonych co do
tożsamości.
Niewątpliwie zaliczka na podatek stanowi pewną całość (kwotę pieniędzy), jednak nie ze względu na
właściwość przedmiotu świadczenia, ale obowiązek jego spełnienia w pełnej wysokości. Podatnik i
płatnik mogą podzielić płatność podatku i zaliczki na dowolną liczbę transakcji. Istotne z punktu
widzenia prawidłowego wykonania obowiązku podatkowego jest to, żeby w terminie
przewidzianym w przepisach prawa podatkowego (ustawy lub rozporządzenia) suma tych transakcji
odpowiadała wysokości podatku lub zaliczki. Przedłużenie terminu poboru części zaliczki jest od
strony technicznej możliwe do zrealizowania uwzględniając właściwości podatku, przede wszystkim
również dlatego, że jako świadczenie pieniężne ma charakter podzielny. - Czy rozporządzenie określa przedłużone terminy (konkretny dzień), w których płatnik powinien
wykonać obowiązek poboru i przekazania zaliczki, czy też określa jedynie warunek (zdarzenie
przyszłe i niepewne) oraz ustanawia nowy alternatywny sposób obliczania zaliczki na podatek
dochodowy
Stanowisko MF: rozporządzenie określa nie tylko termin wykonania obowiązku poboru i przekazania
zaliczki (moment wystąpienia ujemnej różnicy), ale również termin, w którym płatnik powinien
wykonać obowiązek poboru niepobranej części zaliczki na podatek (do 31 grudnia 2022 r.) i przekazania
zaliczki na rachunek urzędu skarbowego (do 20 stycznia 2023 r.).
Rozporządzenie dotyczy przedłużenia terminu poboru części zaliczki od określonych przychodów, w
szczególności z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia, emerytury i renty. Zdarzeniem kreującym
obowiązek poboru zaliczki przez płatnika jest ich wypłata. Pobór zaliczki następuje w momencie
dokonywania wypłaty i czynność ta polega na nieprzekazaniu części przysługującego podatnikowi
wynagrodzenia, emerytury lub renty. Pobór zaliczki nie następuje w dowolnym momencie, lecz w toku
dokonywania wypłaty podatnikowi. Z istoty swej pobór zaliczki jest zatem uwarunkowany
dokonywaniem wypłaty powodującej powstanie przychodu po stronie podatnika.
Rozporządzenie powiela ten mechanizm, z tym że termin płatności części niepobranej zaliczki został
przesunięty do momentu, w który nie tylko płatnik będzie dokonywał wypłaty, ale również wystąpi
ujemna różnica pomiędzy zaliczką według Polskiego Ładu, a zaliczką obliczoną według zasad z 2021 r.
Termin został w tym przypadku określony poprzez odesłanie do daty i czasu wystąpienia określonego
zdarzenia. Określenie terminu poprzez odwołanie do momentu dokonywania wypłaty w kolejnych
miesiącach jest sposobem określenia terminu. Ostatecznym terminem, w którym płatnik może pobrać
tę część zaliczki, ze względu na wprowadzony w rozporządzeniu mechanizm „rolowania” niepobranej
części zaliczki do momentu, aż w całości zostanie pobrana przez płatnika, jest dzień 31 grudnia 2022 r.
(konkretna data). Termin ten został określony w § 1 ust. 2 rozporządzenia oraz § 3 rozporządzenia
określającego przychody, których uzyskanie rodzi obowiązek poboru części nadwyżki (przychody te
mogą zostać uzyskane przez podatnika maksymalnie 31 grudnia 2022 r.).
W związku z tym, że ostatnim dniem pobrania zaliczki na podatek jest ostatni dzień roku podatkowego,
tj. 31 grudnia 2022 r. (§ 1 ust. 3 i § 3 rozporządzenia), to ostatnim dniem, w którym może nastąpić
przekazanie przez płatnika pobranej kwoty podatku, jest 20 stycznia 2023 r. (§ 1 ust. 6 rozporządzenia).
Ostatecznie wszystkie kwoty wynikające z niepobranych zaliczek zostaną rozliczone przez podatnika z
zeznaniu rocznym.
Istotą wprowadzonego rozporządzeniem rozwiązania nie jest zmiana wysokości podatków, lecz
określenie terminów płatności zaliczek w taki sposób, żeby pobrane przez płatnika zaliczki na podatek
odpowiadały w sposób najpełniejszy wysokości podatku należnego podlegającego wykazaniu przez
podatnika w zeznaniu rocznym. - Czy płatnik ma prawo wykonać swoje obowiązki także w terminie ustawowym z pominięciem
przepisów rozporządzenia przy założeniu, że skutkiem rozporządzenia jest rozciągnięcie
terminu w czasie (zamiana terminu na pobór zaliczki rozumianego jako jeden moment w czasie
[wypłata przychodu] na termin rozumiany jako okres [od momentu wypłaty przychodu do
momentu określonego w rozporządzeniu]
Stanowisko MF: Przyznane w Ordynacji podatkowej uprawnienia do przedłużania terminów prawa
podatkowego, podobnie jak uprawnienie do zaniechania poboru podatków i zwalniania płatników z
poboru zaliczki, nie pozostaje bez wpływu na obowiązki określone w ustawie PIT. Jeżeli bowiem termin
wykonania obowiązku podatkowego wynika z ustawy, a minister jest uprawniony do jego zmiany w
drodze rozporządzenia, to w przypadku skorzystania przez ministra z tego uprawnienia, termin
określony w rozporządzeniu zastępuje termin określony w ustawie. W tym przypadku, z woli
ustawodawcy dochodzi do podstawienia w miejsce terminu określonego w ustawie PIT, terminu
określonego w rozporządzeniu. Termin poboru zaliczki powinien mieć miejsce w momencie
wystąpienia ujemnej różnicy określonej w rozporządzeniu. Stosowanie rozporządzenia nie oznacza
zatem dowolności w określeniu przez płatnika terminu wykonania obowiązków podatkowych, lecz
wykonanie obowiązków w terminie określonym w rozporządzeniu.
W rozporządzeniu został określony w sposób precyzyjny moment, w którym może nastąpić pobór
części zaliczki odpowiadającej nadwyżce niepobranej wcześniej. Pozostawienie swobody płatnikom co
do wyboru terminu poboru zaliczki wypacza sens przedłużenia instytucji przedłużenia terminu z art. 50
Ordynacji podatkowej. W tym przypadku celem przedłużenia terminów jest ochrona podatników przed
obniżeniem wynagrodzenia podatnika, poprzez pobór zaliczki w nadmiernej wysokości, a nie
pozostawienie swobody płatnikowi co do terminu realizacji obowiązku podatkowego. Należy mieć na
uwadze, że niestosowanie rozporządzenia przez płatnika będzie oznaczać działanie płatnika
(pracodawcy) na szkodę podatników będących m.in. jego pracownikami. W wyniku zaniechania przez
płatnika wykonania rozporządzenia podatnik otrzyma wynagrodzenie w wysokości niższej, niż należne. - Czy wykonanie przez płatnika jego obowiązków w terminach i w treści wynikającej z przepisów
ustawy narusza przepisy rozporządzenia i czy płatnik wykonując swoje obowiązki w terminie
ustawowym mieści się w ramach terminu przedłużonego (a nie zmienionego!)
rozporządzeniem;
Stanowisko MF: Przepisy rozporządzenia określają moment, w którym może nastąpić pobór zaliczki na
podatek. Rozporządzenie wywołuje ten skutek, że termin przewidziany w rozporządzeniu zastępuje
termin wynikający z ustawy. W odniesieniu do zaliczek na podatek przedłużenie terminu nie oznacza
możliwości wyboru przez płatnika dowolnego momentu w wyznaczonym przedziale czasu, lecz
późniejszy w stosunku do pierwotnego moment, w którym może nastąpić pobór określonej w
rozporządzeniu części zaliczki na podatek. - Czy wykonanie przez płatnika jego obowiązków w terminach i w treści wynikającej z przepisów
ustawy jest zachowaniem bezprawnym mogącym rodzić odpowiedzialność karną, bądź karną
skarbową
Stanowisko MF: niewykonanie przez płatnika obowiązków podatkowych oznacza niewykonanie
powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Podejmując decyzję o sposobie wykonywania
przepisów, płatnik powinien wziąć pod uwagę nie tylko interes własny, ale również interes podatników,
którym w przypadku niestosowania rozporządzenia będzie pobierał podatek w wyższej wysokości, a
tym samym pomniejszał należne im wynagrodzenie. - Czy wykonanie przez płatnika jego obowiązków zgodnie z przepisami rozporządzenia może
skutkować odpowiedzialnością podatkową i karną skarbową po stronie płatnika
Stanowisko MF: stosowanie przez płatnika rozporządzenia oznacza działanie zgodne z przepisami
powszechnie obowiązującymi. Płatnik dokonując poboru zaliczki w terminie wskazanych w
rozporządzeniu nie naraża się na odpowiedzialność podatkową i karną skarbową. Do kontroli zgodności
działania płatników z powszechnie obowiązującym prawem są powołane organy KAS. Organy KAS w
ramach podejmowania działań kontrolnych są również obowiązane do stosowania rozporządzenia.